Empatia

Empatia – określenie wprowadzone w 1897 roku przez Edwarda B. Titchenera na oznaczenie zdolności wczuwania się, porozumienia z drugim człowiekiem na poziomie emocji. Jest zdolnością bardzo pożądaną we współczesnym świecie, w czasie wszechobecnej obojętności, egotyzmu i braku wrażliwości. Empatia jest zdolnością rozpoznawania i współodczuwania stanów psychicznych innych osób. Definiowana bywa również jako zdolność do stawiania siebie w sytuacjach innych ludzi i uwzględniania tego stanu w relacjach z innymi.

Choć zdaje się, że w XXI wieku ludzie coraz bardziej izolują się od innych, skupiają się na sobie i swoich potrzebach, to jednak wydarzenia ostatnich tygodni są dla wielu z nas przyspieszoną, intensywną lekcją empatii i uważności. Na nowo ustawiamy priorytety i zaczynamy inaczej patrzeć na to co się w życiu liczy. Ze ściśniętym sercem oglądamy to, co dzieje się na wschód od nas i … coraz częściej wstajemy z fotela i ruszamy działać. Jedni pomagają na granicy, inni w miastach i mniejszych miejscowościach. Są wśród nas tacy, którzy wspierają finansowo, inni rzeczowo, a jeszcze inni dają swój czas i pracę. I wiecie co – to wszystko jest ważne, cenne i potrzebne. Znów czujemy się wspólnotą, odbieramy wzajemne wsparcie, solidarność i ponownie w twarzach wielu ludzi widzimy dobro i miłość do innych.

empatia

Pandemia, wewnętrzne podziały, których doświadczamy w ostatnich latach pokazały, jak bardzo się różnimy, dostrzegaliśmy coraz wyżej rosnące między nami mury. Jednak obecnie, dramat ostatnich tygodni pokazał nam coś niezwykłego. Znów wydobył w nas dużo dobra i pokazał nam wszystkim, że jesteśmy wspólnotą. Ze łzami w oczach śledzimy bieżące wydarzenia i nie chcemy pozostawać obojętnymi. Widzimy, jak wielu z Polaków to ludzie empatyczni, wrażliwi, świadomi swoich uczuć, ale też umiejący rozpoznawać emocje innych. Niestety, nie dla wszystkich jest to oczywiste. Są ludzie, którzy wykazują brak empatii, co w kontekście społecznym jest zjawiskiem negatywnym, związanym z brakiem wrażliwości, obojętnością, trudnościami w rozwiązywaniu sytuacji trudnych, konfliktowych.

Empatia jest jedną ze zdolności należących do inteligencji emocjonalnej, na którą obok empatii składają się też asertywność, współpraca, perswazja, przywództwo. Wpływ na to mają: predyspozycje biologiczne (dziedziczone), psychologiczne i środowiskowe.

Zdolność empatii jest, jak wskazuje A.A. Zych, pozytywnym wynikiem rozwoju osobowości, wpływa bowiem na kształtowanie się pozytywnych cech charakteru, takich jak: życzliwość, serdeczność, zainteresowanie sprawami drugiego człowieka, umiejętności nawiązywania poprawnych kontaktów interpersonalnych. Można ją uznać za przejaw inteligencji społecznej jednostki, gdyż łączy się z postawą altruistyczną i prospołeczną, np. Danel Batson twierdzi, że dopóki doświadczamy empatii wobec osoby potrzebującej pomocy, czyli doświadczamy części jej bólu i cierpienia, dopóty będziemy jej pomagać, nie zważając czy leży to w naszym interesie, czy też nie, nawet wówczas, gdy koszty przewyższają zyski[1].

Możemy wyróżnić dwa rodzaje empatii:

  • empatię emocjonalną – współodczuwanie emocji innych ludzi,
  • empatię poznawczą – zdolność przyjęcia sposobu myślenia innej osoby i umiejętność dokonania obserwacji z jej perspektywy.

Pytanie – czy empatii można się nauczyć? Empatia rozwija się już od dzieciństwa. Sposób wychowania, wzorce okazywane przez osoby znaczące mają wpływ na poziom empatii, którym dysponujemy. Można ją rozwijać w życiu dorosłym, ale dzieje się to tylko w określonym zakresie i wymaga gotowości do takiego wysiłku. Pomocne mogą być specjalne treningi umiejętności społecznych, które będą wspierać rozwój empatii. Ważne, by były one jednak szersze i obejmowały kompetencje dodatkowe, np. trening uwagi, komunikacji (w tym słuchania), trening samoświadomości, dzięki którym doskonalimy naszą zdolność bycia i życia w grupie społecznej. Czasem bywa i tak, że dobry trening podsuwa nam samo życie. Pomagając i obserwując innych pomagających, poruszamy w sobie pokłady wrażliwości i uważności.

Kochani wspierajmy się nawzajem i bądźmy dla siebie dobrzy.

[1] A.A. Zych, Empatia [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, tom I, red. T. Pilch, Warszawa 2003, Wyd. Akademickie „Żak”, s. 1036.

0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments